Rynek tekturowych odświeżaczy powietrza nie ogranicza oferowanych towarów ze względu na kształt, ani kolorystykę. Najpopularniejsze są odświeżacze w kształcie, kolorystyce i z oznaczeniami słownymi odwołującymi się do roślin i owoców, świeżości, motoryzacji, ewentualnie treści reklamowych.
Ze względu na znaczenie rozstrzygnięcia o ważności praw do wspólnotowych znaków towarowych dla oceny naruszenia prawa, Sąd Okręgowy w pierwszym rzędzie ocenił zasadność żądań zawartych w pozwie wzajemnym.
Odnośnie powództwa wzajemnego Sąd Okręgowy wskazał, iż brak jest podstaw do unieważnienia wspólnotowych znaków towarowych pozwanego z pozwu wzajemnego, o których mowa w art. 7 rozporządzenia Rady (WE) nr 40/94 z 20 grudnia 1993 r., w wersji ujednoliconej rozporządzeniem Rady (WE) nr 207/2009 z 26 lutego 2009 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego, zwanego dalej „rozporządzeniem 207/2009”.
Sąd Okręgowy wskazał, że zaoferowane przez nią dowody, fotografie, wydruki ze stron internetowych i zeznania świadków przekonują o tym, że sporne znaki mają charakter odróżniający na – cechującym się różnorodnością kształtów towarów i ich kolorystyką – rynku papierowych odświeżaczy powietrza.
Sporne znaki: graficzny C. (…) i przestrzenny (…) spełniają wymogi stawiane w art. 4 rozporządzenia 207/2009.
W ocenie Sądu Okręgowego nie zasługuje na uwzględnienie żądanie unieważnienia znaków ze względu na brak zdolności odróżniającej. Przeciwnie, znaki cieszą się wysoką zdolnością odróżniającą. Są dobrze rozpoznawalne przez klientów, nie z tego powodu, że opatrzone są znakiem słownym W. (…) , lecz dlatego, że odświeżacze powietrza (…) Ltd. przybierają taki, a nie inny kształt. Wieloletnia, intensywna obecność na rynku, podejmowane przez uprawnioną – na szeroką skalę działania promocyjno-marketingowe, także przed datą zgłoszenia znaków, sprawiły, że towar w postaci samochodowej papierowej zawieszki zapachowej kojarzy się właśnie z choinką, a ona z pochodzeniem z przedsiębiorstwa (…) Ltd. Pozwana wzajemna podejmuje także starania o ochronę swych znaków towarowych. Wyroki przywoływane przez nią nie dowodzą renomy jej znaków towarowych, na którą to okoliczność zostały zaoferowane, wskazują jednak niewątpliwie na sprzeciw uprawnionej wobec naruszania jej praw.
Żaden z używanych równocześnie elementów słownych, kolorystycznych, czy graficznych nie jest na tyle dystynktywny, żeby uznać znany i popularny kształt choinki wyłącznie za formę odświeżacza powietrza, która nie zwraca uwagi nabywców.
Brak jest dowodu na siłę znaku W. (…) , przeciwnie, z materiału dowodowego wynika, że oznaczenia słowne używane dla odświeżaczy powietrza w formie choinki są odmienne w różnych krajach ( L. (…) , M. (…) , (…) ), do czego powódka wzajemna w żaden sposób się nie odnosi.
Przesłanka kształtu wynikającego z charakteru samych towarów (art. 7 ust. 1e ppkt i) odnosi się do kształtu naturalnego, koniecznego, bez którego żaden z towarów tego samego rodzaju nie mógłby istnieć. W przekonaniu Sądu Okręgowego, brak podstaw do jej zastosowania w niniejszej sprawie, jako podstawy nieważności znaku przestrzennego nr (…), który odzwierciedla towar w postaci odświeżacza powietrza nie mający żadnego naturalnego kształtu, a tym bardziej do znaku graficznego nr C. (…) , obrazującego tylko jedną z płaszczyzn towaru.
W ocenie Sądu Okręgowego, I. F. nie udowodniła w tym postępowaniu, iż sporne znaki składają się wyłącznie z kształtu towaru niezbędnego do uzyskania efektu technicznego.
Z tych przyczyn, Sąd Okręgowy oddalił powództwo wzajemne.
Odnośnie powództwa głównego, Sąd Okręgowy wyjaśnił, że wspólnotowy znak towarowy jest jednolitym tytułem ochronnym, funkcjonującym obecnie w oparciu o unormowania rozporządzenia Rady (WE) nr 207/2009 z 26 lutego 2009 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego.
Sąd Okręgowy, wskazał, że jest on związany wynikającym z art. 99 ust. 1 tego rozporządzenia domniemaniem ważności wspólnotowych znaków towarowych, których powód dochodzi w niniejszym postępowaniu.
Art. 9 rozporządzenia 207/2009 przyznaje uprawnionemu prawo do wyłącznego i niezakłóconego używania zarejestrowanego wspólnotowego znaku towarowego oraz zakazania innym osobom, niemającym jego zgody, używania w obrocie :
a. identycznego ze znakiem oznaczenia dla identycznych towarów lub usług;
b. oznaczenia, gdy, z powodu jego identyczności lub podobieństwa do znaku oraz identyczności albo podobieństwa towarów lub usług, których dotyczy ten znak i oznaczenie, istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd opinii publicznej; które obejmuje także prawdopodobieństwo ich skojarzenia.
c. oznaczenia identycznego lub podobnego do znaku w odniesieniu do towarów lub usług, które nie są podobne do tych, dla których zarejestrowano znak, w przypadku gdy cieszy się on renomą w Unii Europejskiej i gdy używanie oznaczenia bez uzasadnionej przyczyny przysparza naruszycielowi nienależną korzyść albo jest szkodliwe dla odróżniającego charakteru lub renomy wspólnotowego znaku towarowego. (art. 9 ust.1)
Ocena identyczności lub podobieństwa znaku zarejestrowanego i przeciwstawianego mu oznaczenia powinna się opierać na ich zgodności wizualnej, fonetycznej i znaczeniowej (koncepcyjnej). Znaki należy porównywać całościowo, a decydujące znaczenie mieć będą elementy odróżniające (dominujące), a nie opisowe. Oznaczenie (znak towarowy) może być uznany za identyczny ze wcześniejszym znakiem, tylko wtedy, gdy powtarza – bez dokonywania zmian lub uzupełnień – wszystkie elementy tego znaku, lub gdy rozpatrywane jako całość, wykazuje nieznaczne różnice, które nie zostaną dostrzeżone przez przeciętnego konsumenta.
Sąd Okręgowy wskazał, że jakkolwiek w niniejszej sprawie niewątpliwie mamy do czynienia z identycznością towarów, dla których chronione są znaki (…) Ltd. oraz towarów, dla których pozwana używa kwestionowanego oznaczenia (odświeżacze powietrza), to jednak nie podzielił przekonania powódki głównej o identyczności jej graficznego wspólnotowego znaku towarowego C. (…) i znaku przestrzennego C. (…) oraz kształtu i wyglądu towaru produkowanego i oferowanego przez I. F..
Czyniąc porównanie mające uzasadniać stawiany pozwanej głównej zarzut naruszenia praw wyłącznych(…) Ltd. powódka główna dopuszcza się zasadniczego uproszczenia, wyizolowując z kształtu przedmiotu oferowanego jako odświeżacz powietrza jeden tylko element i twierdząc, że jest on identyczny (koncepcyjnie, ale też wizualnie) z jej znakami towarowymi. Tymczasem mamy tu do czynienia z towarem, który ma odmienny kształt (obrys, fakturę, kolorystykę) i opatrzony jest słownymi znakami towarowymi, C. , (…) , które stanowią elementy odróżniające, wskazujące na pochodzenie odświeżaczy powietrza od I. F., a nie od (…) Ltd. lub od przedsiębiorstwa powiązanego z tą spółką.
Za podstawę oceny powinny służyć następujące przedstawienia znaków i przeciwstawionych im towarów, poddawanych badaniu jako całość (ze względu na charakter przestrzenny i graficzny zarejestrowanych znaków towarowych, przedstawiających kształt towaru stanowiącego przedmiot ochrony:
których w żadnym razie nie można uznać za identyczne ze spornymi znakami towarowymi. Samo wysokie podobieństwo koncepcyjne nie jest wystarczające, gdyż dotyczy ono jednego tylko z elementów zawieszki zapachowej pozwanej głównej. Powódka główna nie dowiodła zaś, że jest to element dystynktywny, pozostałe zaś mają charakter li tylko opisowy, nie mając żadnego znaczenia dla odbioru jej znaków i przeciwstawionego im towaru(…) A. (…) przez nabywców.
Sąd Okręgowy uznał, że pozwana I. F. nie narusza swym działaniem praw (…) Ltd. z rejestracji wspólnotowych znaków towarowych C. (…) i (…) w sposób określony w art. 9 ust. 1a rozporządzenia.
Oceniając roszczenia powoda na gruncie art. 9 ust. 1b rozporządzenia Sąd Okręgowy wskazał, że dwa znaki towarowe są do siebie podobne, jeżeli, z punktu widzenia określonego kręgu odbiorców, są one przynajmniej częściowo identyczne w jednym lub kilku istotnych aspektach. Identyczność porównywanych znaków występuje wówczas, gdy są one dokładnie jednakowe (tożsame) lub charakteryzują się różnicami niedostrzegalnymi dla przeciętnego konsumenta. Dla stwierdzenia, czy w konkretnym przypadku znaki są identyczne, czy też można mówić zaledwie o podobieństwie, konieczne jest dokonanie oceny wizualnych, fonetycznych i znaczeniowych cech znaków i ich całościowego oddziaływania na percepcję należycie poinformowanego, dostatecznie uważnego i rozsądnego przeciętnego konsumenta.
Odwołując się do dorobku judykatury, Sąd Okręgowy wskazał, że dokonując oceny podobieństwa towarów i usług należy brać pod uwagę wszystkie czynniki charakteryzujące zachodzące między nimi relacje (zależności), szczególnie ich rodzaj i przeznaczenie, sposób używania lub korzystania z nich, warunki w jakich są sprzedawane, a także ich wzajemny, konkurencyjny lub komplementarny charakter. Całościowa ocena zakłada pewną współzależność między branymi pod uwagę czynnikami, w szczególności podobieństwem znaków towarowych oraz podobieństwem towarów lub usług, których one dotyczą, przy czym niski stopień podobieństwa towarów i usług może być zrównoważony znaczącym stopniem podobieństwa znaków towarowych i odwrotnie.
Prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd istnieje wtedy, gdy znaczna część właściwego kręgu odbiorców mogłaby zostać skłoniona do omyłkowego zakupu towaru pozwanego, myśląc, że jest to towar uprawnionego (uznając, że dane towary lub usługi pochodzą z tego samego przedsiębiorstwa), ewentualnie mogłaby uznać, że dane towary lub usługi pochodzą z przedsiębiorstw powiązanych ze sobą gospodarczo.
Właściwy krąg odbiorców składa się z przeciętnych konsumentów, należycie poinformowanych, dostatecznie uważnych i rozsądnych, przy czym poziom uwagi konsumentów może się różnie kształtować w zależności od kategorii towarów lub usług. Przeciętny konsument rzadko ma możliwość przeprowadzenia bezpośredniego porównania różnych znaków towarowych, musi zazwyczaj zdawać się na zachowany w pamięci niedoskonały obraz tych znaków towarowych. Ryzyko konfuzji jest tym większe, im silniejszy jest charakter odróżniający znaku towarowego, który wynika z jego samoistnych cech lub renomy (znajomości, rozpoznawalności znaku na rynku).
Ocena ryzyka konfuzji, w zakresie podobieństwa wizualnego, fonetycznego lub koncepcyjnego spornych znaków, powinna się opierać na wywieranym przez nie całościowym wrażeniu ze szczególnym uwzględnieniem ich elementów odróżniających i dominujących. Z zasady, odbiorcy nie uznają elementu opisowego za odróżniający i dominujący w całościowym wrażeniu, jakie ten znak wywiera, o tyle to właśnie jego dominujące i odróżniające cechy są, co do zasady, najłatwiej zapamiętywane.
Ocena podobieństwa dwóch znaków towarowych nie może ograniczyć się do zbadania tylko jednego z elementów tworzących złożony znak towarowy i porównania go z innym znakiem. Porównania należy dokonać poprzez analizę przeciwstawionych sobie znaków postrzeganych jako całości, co nie oznacza, że całościowe wrażenie pozostawione przez złożony znak towarowy w pamięci właściwego kręgu odbiorców nie może w niektórych przypadkach zostać zdominowane przez jeden lub kilka z jego składników. Tylko wtedy, gdy wszystkie pozostałe składniki są bez znaczenia, ocena podobieństwa może zależeć wyłącznie od elementu dominującego.
Istnieje pewna współzależność między znajomością znaku towarowego wśród odbiorców, a jego charakterem odróżniającym – im bardziej znak towarowy jest znany, tym bardziej wzmocniony jest jego charakter odróżniający. Przy dokonywaniu oceny, czy znak towarowy cieszy się wysoce odróżniającym charakterem wynikającym z jego znajomości wśród odbiorców, należy rozpatrzyć wszystkie istotne okoliczności danego przypadku, w szczególności udział znaku towarowego w rynku, natężenie, zasięg geograficzny i długość okresu jego używania, wielkość inwestycji dokonanych przez przedsiębiorstwo w celu jego promocji, udział procentowy zainteresowanych grup odbiorców, którym znak towarowy umożliwia zidentyfikowanie towarów jako pochodzących z określonego przedsiębiorstwa, jak również oświadczenia izb handlowych i przemysłowych lub stowarzyszeń zawodowych. Ciężar udowodnienia siły znaku towarowego i jego odróżniającego charakteru, spoczywa na powodzie. (art. 6 k.c.)
Nabywcą towarów, dla których chronione są wspólnotowe znaki towarowe oraz towarów pozwanej głównej są posiadacze samochodów, zainteresowani umieszczeniem w ich wnętrzu odświeżaczy powietrza, świadomi różnorodności oferty rynkowej, niekoniecznie zapoznani z rozwojem produktu, który ma spełniać określony cel (wyeliminować niepożądane zapachy, napełniając wnętrze preferowanym aromatem). Cena zawieszek zapachowych nie stanowi istotnej bariery zakupu wybranego towaru. W pierwszym rzędzie o ich nabyciu decydują preferencje co do zapachu i przekonanie o dobrej jakości (skuteczności działania i efektywności) zawieszki. Jej kształt i wygląd nie mają znaczenia, nie ma bowiem ścisłego związku pomiędzy nim a zapachem. Może on jednak skłaniać zainteresowanych do zakupu odświeżaczy znanych i reklamowanych.
W przekonaniu Sądu Okręgowego, używanie przez pozwaną główną wizerunku choinki, która nie jest kształtem odświeżacza powietrza C. , stanowiąc zaledwie jeden z elementów składających się na wygląd towaru, nie może być uznane za wkroczenie w sferę wyłączności wynikającą dla (…) Ltd. z rejestracji spornych znaków towarowych. Towar I. F. cechuje się całkowicie odmiennym niż towary odzwierciedlone w znakach C. (…) i C. (…), kształtem (prostokąt z zaokrąglonymi narożnikami z wycięciem służącym mocowaniu zawieszki), w którym wizerunek iglastego drzewka został wkomponowany poprzez zastosowanie podwójnych nacięć, które delikatnie tylko nakreślają jego linie, o jednolitej kolorystyce całości. Jest on opatrzony słowno-graficznym znakiem towarowym identyfikującym pochodzenie towaru oraz oznaczeniamiC. i (…) .
Sąd Okręgowy wskazał, że powódka główna nie dostarczyła dowodów pozwalających na uznanie, że spośród wszystkich wymienionych elementów (cech towaru) to właśnie wizerunek drzewa iglastego jest używany w funkcji znaku towarowego, który – jako element dominujący, miałby wskazywać nabywcy pochodzenie odświeżacza powietrza od określonego przedsiębiorstwa.
Przeciwstawienie sobie znaków (…) Ltd. oraz zawieszki zapachowejC. nie uzasadnia uznania, że istnieje jakiekolwiek ryzyko konfuzji konsumenckiej co do pochodzenia kwestionowanego towaru od stron niniejszego postępowania, w szczególności co do uznania, że pomiędzy stronami istnieją jakieś więzi gospodarcze, prawne lub personalne, które uzasadniają wspólne używanie elementu choinki w papierowym odświeżaczu powietrza. Samo skojarzenie choinki w towarze pozwanej głównej z odświeżaczem powietrza powódki głównej, nie wywołujące możliwości pomyłki co do pochodzenia tych towarów, nie jest wystarczające dla stwierdzenia naruszenia praw wyłącznych (…) Ltd. Poza skojarzeniem, rozsądny nabywca odświeżaczy powietrza nie pomyli się co do ich pochodzenia, w szczególności nie uzna, że wycięcie w kształcie choinki oznacza, iż zawieszki A (…) pochodzą od (…) Ltd., bądź że I. F. jest z tą spółką powiązana prawnie, organizacyjnie lub gospodarczo.
Sąd Okręgowy nie podzielił przekonania powódki głównej, że sporne znaki należy uznać za podobne, ze względu na to, iż pozwana główna przejęła w całości jej wcześniejsze znaki C. (…) i (…). Abstrahuje ona bowiem od tego, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia ze znakami, które nie są nanoszone na towar lub jego opakowanie lecz są towarem samym w sobie. Wbrew jej twierdzeniu, powoływane w motywach pozwu decyzje i wyroki potwierdzają ocenę Sądu dokonaną w niniejszej sprawie. Wszystkie one odnoszą się bowiem do konfliktu znaków (…) Ltd. z towarami identycznymi z tymi, dla których są one chronione, których wygląd, a w szczególności kształt, jest podobny do kształtu stanowiącego przedmiot rejestracji, jako wspólnotowe znaki towarowe C. (…) i (…).
Decyzja Porównywane znaki Strony Ryzyko konfuzji
07-09-2006Sąd (Unii Europejskiej) vs (…) Ltd.vsL & D Ryzyko konfuzji
17-12-2003Izba Odwoławcza(…) vs (…) Ltd.vsB. G. S. Ryzyko konfuzji
21-04-2010Urząd Patentowy RP vs (…) Ltd.vsS&S” S. & S. Ryzyko konfuzji
28-05-2010Urząd Patentowy RP (unieważnienie prawa a rejestracji wzoru przemysłowego nr rp (…)) vs (…) Ltd.vs(…) s.r.o. Ryzyko konfuzji
07-11-2007(…) (decyzja o unieważnieniu rejestracji wzoru wspólnotowego nr (…)- (…)) vs (…) Ltd.vs(…) s.r.o. Brak cech nowości i indywidualnego charakteru w świetle istnienia wcześniejszych oznaczeń Powoda
Należy zgodzić się z powódką główną, że sporne znaki towarowe cieszą się wysoką zdolnością odróżniającą, wynikającą (pierwotnie) ze skojarzenia odświeżacza powietrza z kształtem drzewa iglastego oraz zapachem lasu. Wysoka wtórna zdolność odróżniająca została wypracowana przez (…) Ltd. przez lata intensywnego używania znaków na znacznym terytorium oraz duże nakłady na reklamę i promocję. Nie uzasadnia ona jednak stwierdzenia, że z rejestracji wspólnotowej znaków towarowych C. (…) i (…) wynika całkowity zakaz używania dla takich samych lub podobnych do odświeżaczy powietrza towarów wizerunku drzewa iglastego, bez względu na to, czy zostało ono narysowane, namalowane, czy wycięte (jak w tym przypadku). Zdaniem Sądu, monopol (…) Ltd. nie może wykraczać poza towary, których kształt jest koncepcyjnie lub wizualnie identyczny, a które nie mają innych cech odróżniających, w szczególności nie zostały opatrzone znakami towarowymi umożliwiającymi niekonfuzyjne stwierdzenie ich źródła pochodzenia.
Reasumując, Sąd Okręgowy uznał, że pozwana nie narusza więc także praw (…) Ltd. z rejestracji wspólnotowych znaków towarowych C. (…) i (…) w sposób określony w art. 9 ust. 1b rozporządzenia.
Sąd Okręgowy wskazał, że również żądania udzielenia ochrony na podstawie art. 9 ust. 1c są nieusprawiedliwione i wyjaśnił, że orzecznictwo sądów wspólnotowych (odmiennie od krajowego, np. wyrok Sądu Najwyższego z 10 II 2011 r. IV CSK 393/10) utożsamia renomę ze znajomością znaku towarowego, jego sławą, nie zaś z jakością towarów lub usług, dla których znak ten jest chroniony (ekskluzywnością). Już w wyroku z 14 IX 1999 r. w sprawie C-375/97 ( G. (…) ) Europejski Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że elementem renomy znaku, jest jego szeroka znajomość przez relewantnych odbiorców na określonym terytorium (niekoniecznie powszechna znajomość w rozumieniu art. 6 ( bis)Konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej z 20 III 1883 r.). Oceniając, czy wymaganie jest spełnione, sąd musi wziąć pod uwagę wszystkie istotne elementy stanu faktycznego, w szczególności :
– udział w rynku,
– intensywność, zasięg geograficzny i okres używania,
– wielkość inwestycji poniesionych przez przedsiębiorstwo w związku z promocją.
Kryteria te zostały zastosowane przez Sąd Pierwszej Instancji w wyrokach z 13 XII 2004 r. w sprawie T-8/03 E. P., z 25 V 2005 r. w sprawie T-67/04 (…) i z 7 X 2010 r. w sprawie T-59/08 la P. . Także w wyroku z 6 II 2007 r. w sprawie T-477/04 ( T. ) Sąd ten stwierdził, że aby spełnić wymóg związany z renomą, znak towarowy musi być znany znacznej części odbiorców potencjalnie nimi zainteresowanych. Rozstrzygając o renomie Sąd dokonuje szczegółowej i wszechstronnej oceny zaoferowanych mu dowodów w odniesieniu do zakresu i poziomu działań handlowych, sponsoringowych i promocyjnych uprawnionego, służących budowaniu renomy. Zwraca uwagę na rodzaj towaru, uzyskany poziom sprzedaży, popularność wśród konsumentów, rozmiar, częstotliwość i regularność sponsorowania różnych wydarzeń przyciągających dużą liczbę widzów, pozwalające na uznanie, że znak towarowy spełnia kryterium renomy, a zatem winien być znany znacznej części odbiorców.
W ocenie Sądu Okręgowego, zaoferowany w sprawie materiał dowodowy nie uzasadnia uznania, że sporne znaki są znane znacznej części odbiorców na terytorium Unii Europejskiej. Nie przekonują o tym ani wycinki prasowe, ani badanie opinii publicznej z marca 2008 r., a więc z daty wcześniejszej od zarzucanego pozwanej głównej naruszenia, którego przedmiotem są różne znaki, nie stawiające pytania zasadniczego dla rozstrzygnięcia o renomie znaku towarowego.
